اولین هویتی که هر انسان بعد از تولد کسب می کند نام و نام خانوادگی است هر اسم و فامیلی با خود روایتی داشته به عنوان مثال نشان دهنده شعل آباء و اجدادی است یا موقعیت اجتماعی و گاهی اعتقادات مذهبی را در بر دارد که این نام و نام خانوادگی آثار حقوقی متعددی دارد غیر از اسامی که تخلص می شوند، کنیه و نام تجاری مشمول قانون و همچنین القاب ملکوک زاده ها مانند فخر الدوله، امین الملک و … به موجب الغای القاب مصوب ۱۳۰۴ هیچ گونه ارزش قانونی ندارند.
در اطراف ما هستند کسانی که به دلایلی مایل به تغییرات نام و نام خانوادگی خود هستند ولی از آنجایی که نام و فامیل حق و تکلیف به همراه دارد و فرد باید با همان نام خود را در مراجع قضایی معرفی و اسناد خود را با همان نام امضا نماید تغییر نام و انتخاب نام دیگر می تواند مشکلاتی را ایجاد کند.
مرجع رسیدگی به تغییرات در اطلاعات شناسنامه ای:
مرجع رسیدگی به تغییرات در اطلاعات شناسنامه ای( تغییر نام و نام خانوادگی و تاریخ تولد و …) هیئت حل اختلاف ادارات ثبت احوال می باشد.
طبق قانون هیئت حل اختلاف میتواند اشتباهات مندرج و موهوم در شناسنامه را( اشتباه در ثبت جنسیت و…) تصحیح و رفع نموده و همچنین نام های ممنوع ( اسامی زاید و غیر شرعی و پسوندهای دوله و سلطنه و اسامی شمر و یزید و …) را تغییر دهدو کلمات زاید و غیر ضروری که بر اثر اشتباه در نگارش بوجود آمده را حذف نماید.
باید توجه داشت که مطابق قانون اگر شناسنامه فردی در خارج از کشور صادر شود یا شناسنامه در ایران صادر شده باشد ولی فرد هم اکنون مقیم خارج از کشور باشد، دعاوی آنها در دادگاه عمومی دادگستری قابل رسیدگی خواهد بود.
آزادی محدود انتخاب نام:
طبق ماده ۲۰ تبصره ۱ قانون ثبت احوال انتخاب نامهای مستهجن و یا اسامی که موجب هتک حیثیت مقدسات اسلامی می شود و یا انتخاب نام خانوادگی افراد لشکری و کشوری نیز ممنوع می باشد. البته براساس تبصره ۳ همان ماده قانونی، نام کوچک برای اقلیت ها، محدود به رعایت معیارهای پذیرفته شده در فرهنگ دینی آنان است.
حال اگر کسی تمایل به تعویض نام کوچکش دارد حتما باید سری به شورای عالی ثبت احوال بزند زیرا این شورا مسئول مستقیم تشخیص اسامی ممنوع است پس از اینکه فرد نام دلخواه مورد تایید ا انتخاب نمود باید درخواستی در قالب فرم درخواست نام کوچک را به دادگاه محل اقامتش یا بخش صادر کننده سند سجلی ارایه دهد که هزینه انجام این کار مانند هزینه دعاوی، غیر مالی است.
چه نامهایی را میتوان تغییر داد؟
درست است که برخی از اسم ها در قانون ممنوع هستند اما بررسی ها نشان می دهد کم نیستند افرادی که اسم های ممنوع را برای خود یا فرزند شان انتخاب می کنند. بعضی از اسامی که مشمول تغییرات می شوند به شرح ذیل است:
نامهایی که مغایر با ارزشهای انسانی هستند مانند: گرگ، قوچی و …
نامهایی که با عرف و فرهنگ غالب و مقدسات مذهبی مغایرت دارند همچون لات، خونریز و ….
اسامی که باعث اشاعه و ترویج فرهنگ بیگانگان شود مانند: وانوشکا، ژاکاردو و …
نامهایی که موجب تحقیراشخاص بوده و یا معنای لغوی آن در جامعه قابل پذیرش نیست مانند صد تومانی، کنیز، گدا و …
اسامی نامتناسب با جنس مانند ماشاالله برای دختران و اکرم و اشرف برای پسران
حذف کلمات زاید و غیر ضروری در نام اشخاص مانند قلی، غلام، زلف و …
تصحیح اشتباهات املایی در نام اشخاص همچون منیجه به منیژه و …
انتخاب نام دیگران ممنوع:
از آنجایی که نام خانوادگی یک حق برای فرد ایجاد می کند که مورد حمایت قانونی نیز هست پس اگر کسی برای تغییر نام، اسم خانوادگی شما را اتخاذ کرد می توانید علیه او در دادگاه شکایت کرده و دادگاه نیز رای تغییر نام خانوادگی آن فرد را صادر خواهد کرد.
نام خانودگی ارث میرسد:
اسم یک حق غیر مالی و غیر قابل انتقال است، البته فامیلی بعد از مرگ دارنده، به وراث قانونی به ارث میرسد. اگر شخصی تمایل به دریافت نام خانوادگی متوفی باشد باید رضایت و توافق تمامی وراث را جلب نماید در غیر این صورت وراث می توانند از آن شخص شکایت نمایند.
مجوز تغییر نام خانوادگی:
هر فرد می تواند پس از رسیدن به سن قانونی( ۱۸ سالگی)، نام خانوادگی خود را تغییر دهد ولی همانطور که قبلاً گفته شد این فامیلی نباید متعلق به فرد دیگری باشد و اگر هست باید با اجازه دارنده نام، این تغییر صورت پذیرد. حال اگر پدر، نام خانوادگی خود را تغییر دهدبه درخواست کتبی پدر نام خانوادگی فرزندان زیر ۱۸ سال نیز تغییر می کند و فرزندان بالای ۱۸ سال نیز می توانند با گرفتن اجازه نامه از پدر، نام خانوادگی جدید را کسب نمایند.
زن در صورت تمایل به داشتن نام خانوادگی همسرش باید از مرد و در زمان ازدواج اجازه نامه کسب کند البته اگر مرد از درخواست خود انصراف دهد زن به فامیلی قبلی خود باز میگردد.
اگر نام خانوادگی خود را دوست ندارید:
تغییر نام خانوادگی نیز دارای شرایطی می باشد منجمله:
داشتن نام خانوادگی طولانی و چند بخشی مانند خنجری برار عزیزی، فلاح ناگزیر و …
نام هایی که دارای واژه های خارجی می باشند و یا با آن ترکیب شده اند مانند علی اف یوهانسون، جلیلسون و …
نام خانوادگی تشکیل شده از القاب لشکری و کشوری مانند سرهنگ، خان، مهندس و…
اگر فردی از خانواده محکومیت جزایی داشته و این موضوع موجب ننگ و آزار دیگر اعضا خانواده می شود بقیه می توانند نام خود را تغییر دهند.
در قوانین ایران نام خانوادگی تنها از پدر به فرزند منتقل می شود ولی اگر فرزند ناشی از روابط نامشروع باشد و در حکم پدر نامعلوم باشد نام خانوادگی مادر به طفل داده می شود و اگر پدر و مادر هر دو نامعلوم باشند مسئولان نامی را برای طفل انتخاب کرده و به او نسبت می دهند.
تغییر تاریخ تولد:
گذشت زمانی که پدر و مادرها شناسنامه فرزندانشان را چند سال کوچکتر و یا چند بزرگتر می گرفتند و تاریخ تولد شناسنامه با تاریخ تولد واقعی او با یکدیگر مغایرت داشت. ولی این اتفاق در زمان حال کمتر و به ندرت پیش می آید.
به همین دلیل قانون برای تغییر تاریخ تولد، سختگیر تر از تغییر نام و نام خانوادگی است. طبق قوانین اگر فردی مدعی شود که اختلاف سن واقعی او با سن مندرج در شناسنامه اش بیشتر از ۵ سال است ارجاع داده می شود به کمیسیون تشخیص سن که در فرمانداری شهرستان محل صدور مستقر است و اگر این اختلاف کمتر از ۵ سال باشد باید به محاکم عمومی مراجعه نماید.
باید متذکر شد که تغییر تاریخ تولد در شناسنامه فقط یکبار در طول عمر انجام خواهد پذیرفت.
صفحه ی اینستاگرام وکیل رمضانزاده : Ramezanzadeh@
ارتباط با وکیل رمضانزاده در تلگرام : Vakilaliramezanzadeh@
