وضعیت تاریخی و حقوقی جزایر سه گانه

موضوع اساسی در بحث جزایر سه گانه حاکمیت ایران بر خلیج فارس از زمان حضور انگلیسی ها در این جزایر است و تصاحبی که بر اساس اصول و قواعدي همچون سرزمین بلا صاحب صورت گرفته بوده است در حالی که این جزایر در حاکمیت دولت ایران قرار داشته است و باید بررسی گردد که آیا ضعف یک دولت در حاکمیت میتواند دلیلی بر از دست دادن قدرت حاکمیتی خود بر سرزمین خود شود؟و این موضوع از دیدگاه حقوقدانان و اصول بین المللی و کنوانسیون ها چگونه قابل توجیح و بررسی است.

موضوع اساسی در بحث جزایر سه گانه حاکمیت ایران بر خلیج فارس از زمان حضور انگلیسی
ها در این جزایر است و تصاحبی که بر اساس اصول و قواعدي همچون سرزمین بلا صاحب
صورت گرفته بوده است در حالی که این جزایر در حاکمیت دولت ایران قرار داشته است و باید
بررسی گردد که آیا ضعف یک دولت در حاکمیت میتواند دلیلی بر از دست دادن قدرت حاکمیتی
خود بر سرزمین خود شود؟و این موضوع از دیدگاه حقوقدانان و اصول بین المللی و کنوانسیون
ها چگونه قابل توجیح و بررسی است
مقدمه:
حاکمیت ایران بر جزایر سه گانه خلیج همیشه فارس ریشه در گذشته هاي دور دارد در دوره
امپراطوري مادها هخامنشی اشکانی و ساسانی و نظم امنیت حاصل از این حاکمیت در سرتاسر
خلیج فارس و جزایر برقرار بوده است بعد از ورود دولت انگلیس در سال ۱۶۲۲میلادي این
جزایر در بین سالهاي ۱۹۷۱- ۱۹۰۳میلادي در اختیار شارجه و راس الخیمه قرار گرفت دلیل این
موضوع نیز از طرف دولت انگلیس این بود که این جزایر در زمان تصرف در اختیار هیچ دولتی
نبوده و امارات نیز تازمان مشخص شدن اثبات غیر قانونی بودن تصرف حق نصب پرچم خود را
دارد و این دولت نیز با سو استفاده از وضعیت موجود در جهت حفظ منافع خود اقدام به انعقاد
قرارداد هاي تحت الحمایگی با شیوخ عمان نمود و یکی دیگر از دلایل جدایی جزایر فوق نیز این
بود که دولت انگلیس از نفوذ در ایران هراسان بودند و انها بدون در نظر گرفتن اصول بین الملل
اقدام به مطرح نمودن مالکیت و حاکمیت شیوخ مزبور نمودند
Haghgostar.Ir
٢
تاریخچه
خلیج فارس در جنوب غربی آسیا با مساحت ۲۵۰هزار کیلومتر مربع است که در کنار نیز هشت
کشور حضور دارند در خلیج فارس حدود ۱۳۰جزیره کوچک و بزرگ وجود دارد که در این بین
امارات ادعاهایی را نسبت به جزایر سه گانه ایران مطرح نموده که بیشتر رنگ بوي سیاسی دارد
که براي بررسی و پاسخ به این ادعا باید اسناد و قواعد و اصول بین الملل را بررسی کنیم
جزیره ابوموسی:
این جزیره که از چهارده جزیره استان هرمزگان است و البته در جنوبی ترین نقطه خلیج همیشه
فارس قرار دارد که این جزیره از تنب ها بزرگتر و داراي قطر حدود چهارنیم کیلومتر است که
داراي ۴۶متر ارتفاع از سطح دریا نیز می باشد و از مزایا ان عمق زیاد جهت تردد کشتی ها است
جزیره تنب بزرگ:
این جزیره داراي مساحت ۱۱کیلومتر مربعی است که در جنوب جزیره قشم است و فاصله ان با
جزیره الحمرا ۸۲کیلومتر و تا ابوموسی ۵۰کیلومتر است که شکل ظاهري این جزیره دایره اي
شکل است
جزیره تنب کوچک:
این جزیره با مساحت ۲کیلومتر مربعی است که فاصله آن تا راس الخیمه ۸۰کیلومتر و تا تنب
بزرگ ۱۳کیلومتر می باشد که خالی از سکنه است اما داراي معادن خاك سرخ می باشد که از
این نظر حائز اهمیت است
Haghgostar.Ir
٣
دلایل حقوقی انگلستان امارات متحده عربی ایران
الف(دلایل حقوقی انگلستان :
-۱جزایر سرزمین بلاصاحب بودند بر اساس گزارشات وزارت امور خارجه انگلستان تا سال
۱۸۹۰در اختیار امپراطوري پارس بوده و بعد از آن از سال ۱۹۴۰بلاصاحب شده و در
هنگام تصرف رسمی در اشغال دولت دیگري نبوده است
-۲اعراض ایران از جزایر
-۳کسب سرزمین از طریق مرور زمان :که با توجه به اشغال ۸۰ساله انگلستان بر این جزایر
ادعاي مالکیت نموده است
اشغال سرزمین از نظر حقوق بین الملل:
از دیدگاه حقوق بین الملل تقدم در اشغال چه زمانی موثر است چه شرایطی آنرا توجیح مینماید
آیا صرف متروك گذاشتن میتواند منطق حقوقی داشته باشد در حقوق بین الملل اعراض به معنی
عملی است که دولت از حق و یا ادعا و یا صلاحیت و اختیاري که داشته صرف نظر میکند اراده
بر اعراض و ترك سرزمین یکی از راه هاي سقوط حاکمیت سرزمینی است و هرگاه دولتی
سرزمینی را به صورت دائمی ترك نماید حاکمیت آنرا نیز از دست خواهد داد و ان سرزمین
بلاصاحب است تا دولتی آنرا تصاحب نماید از این رو انصراف موقت و یا اهمال در اعمال قدرت
در سرزمین را نمیتوان به منزله سقوط حاکمیت دانست و مادام که امکان بازگشت قدرت وجود
دارد حاکمیت نیز به قوت خود باقی است بنابر این از نظر حقوقی سرزمین اشغال شده داراي ۲
شرط ذیل است :
-۱بدون صاحب بوده باشد -۲متعلق به یک دولت ولی از سوي حاکمیت رها شده باشد
رها سازي نه تنها نیازمند به عدم اعمال حاکمیت است بلکه باید به قصد رها سازي باشد
ومشمول سرزمین تحت حاکمیت دولت دیگر نمی باشد زیرا سرزمین بلاصاحب به سرزمینی گفته
می شود که تا زمان اشغال تحت اشغال و حاکمیت دولت دیگر نباشد از این رو دوبیان دونکته
ضروري است:
-۱تصرف سرزمین بی صاحب متفاوت از اشغال و تصرف نظامی است
– ۲تصرف باید بوسیله دولتها صورت بگیرد نه افراد
Haghgostar.Ir
۴
اصل مرور زمان :
عبارت است از اینکه بواسطه متصرف بودن در مدتی معین بتوان مالک عین متعلق به غیر شد که
از اصول حقوق رم و اروپاست که در حقوق بین الملل اینگونه بیان شده است : تملک سرزمین از
طریق اعمال حاکمیت بدون معارض در مدت طولانی باید بیان نمود که تحصیل حاکمیت از
طریق تصرف در حقوق بین الملل پذیرفته شده است مشروط بر اینکه وظایف دولت دو شرط را
دارا باشد -۱مداوم -۲مسالمت آمیز باشد به استناد به قضایا بین المللی اختلافات مرزي گذشته
از جمله هندوراس و السالوادور در مورد جزایر سه گانه ایرانی اعمال حاکمیت از طریق دولت
انگلستان در دوران پس از ۱۹۰۳فاقد دو شرط مذکور بوده است و با توجه به اسناد موجود تداوم
نداشته و همچنین مسالمت امیز نیز نبوده است ونمیتوان در اینجا به مرور زمان استناد نمود.
اصل استاپل :
این اصل حقوق بین الملل بیان میکند هرگاه دولتی در قبال مسئله اي یا دعوایی حقوقی در داخل
و خارج از مراجع رسیدگی کننده موضعگیري کرده باشد دیگر نمیتواند در موارد مشابه با آن
مساله یا دعوي بر خلاف موضع گیري قبلی خود رفتار نماید بنا براین نقشه رسمی ۱۸۸۶دولت
انگلیس میتواند به عنوان یکی از مراجع مستند و اثبات کننده حاکمیت ایران بر جزایر سه گانه
مورد بهره برداري قرار بگیرد و به دلیل اصل استاپل دولن انگلستان نمیتواند نظر قطعی خود را در
مورد نقشه تقدیمی به دولت ایران تغییر دهد
Haghgostar.Ir
۵
ب(دلایل حقوقی امارات متحده عربی
-۱ادعاي تاریخی بودن امارات: این جزایر از سال ۱۷۵۰تحت حاکمیت عرب ها بوده است
-۲پیشنهاد ایران براي خرید یا اجاره تنب ها به انگلیسی ها توسط تیمور تاش
-۳شناخت حاکمیت امارات توسط انگلستان
-۴تبعیت ساکنان جزایر سه گانه از شیخ شارجه
-۵اشغال جزایر توسط ایران با توسل به زور
در مورد تاریخی بودن به گواه اسناد تاریخی ایران حاکمیت داشته و دیوان بین الملل داوري اعلام
میدارد که این امر شکلی و ماهوي است و براي احراز عنوان تاریخی باید به اعمال درون سرزمینی
مراجعه نماییم از جمله ماهی گیري تردد بدون محدودیت و استفاده از سرزمین بر اساس اعمال
اقتدارات سیاسی که هیچکدام از انها رویت نشده و ادعاي تاریخی امارات پذیرفته نیست
در مورد تیمور تاش باید گفت بر اساس قانون اساسی مشروطه هرگونه تغیر سرزمین نیاز به
تصویب دو مجلس دارد و تیمور تاش نیز در اعتبار نامه اش چنین مصلحتی نداشته است
در مورد شناخت حاکمیت امارات توسط انگلستان باید گفت اگر کشوري شناسایی دوژوره کند
قابل استرداد نیست و شناخت انگلستان از حاکمیت ایران نسبت به جزایر دوژره بوده و قابل
استرداد نیست
در مورد ادعا اشغال جزایر توسط ایران با توسل به زور هم باید گفت که عدم توسل به زور جزو
قواعد آمره است و بعد از خروج انگلستان باید وضعیت به حال قبل بازمیگشت که لازمه ان
استقرار ایران بود که بعد از مراجعت به جزیره تنب بزرگ نیروهاي راس الخیمه اقدام به شلیک
کردند و مساله دفاع مشروع مطرح گردید نه توسل به زور
Haghgostar.Ir
۶
تحدید حدود فلات قاره ایران و امارات متحده عربی
از ۳۲۵کیلومتر مرز دریایی میان ایران و امارات فقط ۷۲کیلومتر در سال ۱۳۵۳با توافق طرفین
تعیین شده است تا قرن ۱۹ایران حاکمیت کامل بر جزایر داشته است با ورود انگلسی ها به خلیج
فارس در واقع حاکمیت ایران تضعیف شد و به محض خروج نیروها از جزایر ایران با حضور
نیرو ارتش خود در جزیره بر تعلق ان به خود تاکید کرد لیکن ساکنین عرب آن هنوز تعلقات
اجتماعی خود را با شارجه حفظ نمودند اما در سال ۱۹۹۲امارات ادعا حاکمیت خود بر دوجزیره
تنب بزرگ وکوچک مطرح کرد
طبق ماده ۳قانون تعیین حدود آب هاي ساحلی و منطقه نظارت دولت در دریاها )) هر جزیره
متعلق به ایران داراي آبهاي ساحلی مخصوص به خود است و عرض دریاي ساحلی از آن ۱۲
مایل دریایی است که مشکلات امارات با ایران در جهت تعیین مرز دومورد است : -۱در رابطه با
حاکمیت بر جزایر -۲در مورد نحوه تحدید مرزهاي دریایی است
طبق کنواسیون ۱۹۵۸و ۱۹۸۲جزیره قطعه زمینی است که به طور طبیعی به وجود
آمده است و اطراف آنرا آب احاطه کرده است وهنگام مد بیرون آب است و
هرجزیره داراي دریاي سرزمینی خاص خود بدون توجه به اندازه آن است
طبق ماده ۳کنواسیون حقوق دریاها ۱۹۸۲حدااکثر دریاي سرزمینی ۱۲مایل است با توجه به
ضبط قشم در اسناد بین الملل در صورتی که از ان به سمت تنب بزرگ و از آن طرف به طرف
قشم ادامه دهیم میبینیم که فاصله ۲۴مایل دریایی کمتر است که این امر در مورد تنب کوچک و
ابوموسی نیز صادق است و از سویی شارجه تا ابوموسی بیش از ۶۷کیلومتر است یعنی بیش از ۲
برابر دریایی سرزمینی که بیش از ۲۴مایل است که منطقه نظارت و دریاي سرزمینی روهم رفته
میتواند ۲۴مایل دریایی پهنا داشته باشد در صورتی که از ابوموسی به شارجه برویم و از انجا به
ابوموسی فاصله ۱۲مایل دریایی برهم منطبق نمی شوند و از نظر حقوقی این امر پذیرفته نیست
Haghgostar.Ir
٧
ج(دلایل حقوقی ایران
-۱از آغاز ورود انگلیس به محدوده خلیج فارس همواره ایران بر آبهاي خلیج فارس حاکمیت
داشته است
-۲اشغال سرزمین با توجه به بعض قواعد آمره به خصوص سرزمین بلاصاحب صورت گرفته
است
-۳طبق رویه بین المللی دولت انگلیس سرزمین را بلاصاحب تصرف نکرده حاکمیت ایران مستمر
و مسالمت آمیز بوده استو با توجه به اینکه کم سکنه و یا خالی از سکنه بوده وقفه در اعمال
حاکمیت نمیتواند خدشه اي در اعمال حاکمیت بوجود آورد
-۴عدم برخورداري شیوخ شارجه و راس الخیمه از حاکمیت استقلال حتی پیش از موافقت نامه
تحت الحمایگی به ویژه معاهده ۱۹۸۲تایید میکند شیوخ از حق حاکمیت برخوردار نبودند و حق
حاکمیت ایران از طریق کارگزاران اعمال شده است و اقدام دولت انگلیس در سال ۱۹۰۳نمونه
اي از نقض حاکمیت وتمامیت ارضی ایران است
-۵ایران هیچ وقت معاهده تحت الحمایگی انجام نداده و همیشه از ساختار حقوقی وتشکیلات
سیاسی برخوردار بوده است
-۶برفرض تساهل دولت ایران بر حاکمیت خود بر جزایر سه گانه اعراض نموده باید قصد ونیت
مبنی بر واگذاري وترك حاکمیت خود را اعلام مینموده در حالی که دولت ایران هرگز چنین
قصدي را انشا و اعلام نکرده است
-۷با توجه به اینکه دولت انگلیس اعلام نموده تا سال ۱۸۷۷قواسم لنگه به عنوان کارگزار دولت
ایران بر این جزایر حکومت میکردند با اصل نظریه بلا صاحب بودن در تعارض است
-۸مرز ایران با امارات تحدید حدود نشده است و ادعاي تاریخی و حقوقی آنان بی مورد است
-۹نقشه رسمی ۱۸۸۶دولت انگلیس که توسط نهاد دولتی بوده بیانگر رضایت آن دولت انگلیس
بوده است و این دولت نمیتواند در مورد نقشه قدیمی خود نظر خود را تغییر دهد
-۱۰دولت هاي ثالث هم قبول نمودهاند این جزایر از آن ایران است به عنوان مثال امریکا در
مطالعات آب شناسی جزیره ابو موسی ۱۹۶۵از ایران تقاضا مجوز نموده است
Haghgostar.Ir
٨
حاکمیت ایران به گواه اسناد و نقشه هاي بین المللی:
علاوه بر نقشه هاي متعدد در دوران باستان که از جزایر به عنوان بخشی ار سرزمین ایران نامبده
است بسیاري از نقشه هاي رسمی از کشورهاي انگلیس فرانسه روسیه پرتقال اسپانیا که از آنها به
عنوان سند رسمی یاد شده جزایر سه گانه به عنوان سرزمین ایران یاد شده است و انگلستان نیز در
دو سده حضور خود ۲۳نقشه تهیه کرده است که در همگی انها جزایر متعلق به ایران است
در سال ۱۸۳۰کاپیتان جی بی از سوي انگلستان مامور تهیه نقشه گردید که این نقشه در اسناد
وزارت خارجه انگلیس و سازمان ملل ضبط شده و در آن جزایر متعلق به ایران ثبت شده است
در سال ۱۸۳۵ساموئل هنل از سوي دولت انگلیس نقشه اي تهیه نمود که در ان جزایر در قسمت
شمالی و در از آن ایران دانسته است
در سال ۱۸۳۶سرهنگ مورین که جانشین ایشان بودند با مشورت شیوخ خلیج فارس که به تایید
انان رسید جزایر در عمق بیشتري از ابهاي ایران قرار داشت
در سال ۱۸۸۶اداره اطلاعات دولت انگلیس نقشه اي با همان جزییات را به ناصرالدین شاه تقدیم
کرد
در سال ۱۹۰۸ایران امتیاز استخراج به دولت آلمان می دهد و دولت انگلیس به دلیل تیرگی روبط
با دولت آلمان داشته خود خواهان کسب امتیاز استخراج براي شرکت انگلیسی بوده که این هم
خودش تاکید بر حاکمیت دولت ایران است
در مورد ادعاي نامه شیخ یوسف فرماندار لنگه در سال ۱۸۸۲به شیخ القاسمی حاکم راس الخیمه
می نویسد و در انجا ابراز ادب میکند که بسیار متداول بوده و میگوید ابوموسی از ان شماست که
این بدان معنی است در خدمت شما هستیم
ایران جزایر را جزو تقسیمات کشوري آورده شناسنامه صادر کرده اوراق انتخاباتی و صندوق اخذ
راي ارسال نموده است
Haghgostar.Ir
٩
ترجمه آخرین اظهار نظر وزیر امور خارجه امارات در تاریخ ۲۰۱۶/۹/۲۵در مجمع عمومی
سازمان ملل متحد به نقل از سایت وزارت امور خارجه امارات :
HH Sheikh Abdullah bin Zayed hails UN Security Council role in maintaining
international peace and security
Mr. President, The crises of our region should not distract us from our core national
issue which is the sovereignty of the UAE over its three islands: Greater Tunb,
Lesser Tunb and Abu Musa, which are occupied by Iran against the provisions of
international law and the Charter of the United Nations. My country has called, and
continues to call on, our neighbor Iran, to return the occupied islands to their rightful
owners either voluntarily or through peaceful means, particularly through
international justice or arbitration, in order to maintain friendly relations and good
neighborliness in the Arabian Gulf region. We also affirm that my country will never
give up its sovereign right over these islands, and this approach emphasizes the
UAE’s insistence on the principles of international law
بحران هاي منطقه نباید ما را از مسئله اصلی که حق حاکمیت امارات متحده عربی بر جزایر است
جدا سازدجزایر سه گانه که ایران در مقابله با قوانین بین المللی و منشور سازمان ملل آن را اشغال
نموده است وماخواستار بازگشت جزایر و حل فصل موضوع از طرف ایران به صورتی داوطلبانه و
یا صلح آمیز از طریق مجامع بین المللی داوري هستیم و این هم به دلیل حسن همجواري در
خلیج فارس است و ما تاکید داریم که هرگز از حاکمیت خود در برابر جزایر سه گانه بر اساس
رویکرد امارات متحده عربی در پرتو اصول و قوانین بین المللی عقب نخواهیم کشید ..
https://www.mofa.gov.ae/EN/MediaCenter/News/Pages/2592016
Haghgostar.Ir
١٠