نفقه

نفقه چیست ؟

نفقه نیازهای متعارف و متناسب با وضعيت زن میباشد از قبيل (مسكن، البسه، اثاث منزل و هزينه‌هاي درماني، بهداشتي و ….)

میزان نفقه زن:

تعيين ميزان نفقه زن، بر مبناي شئونات خانوادگي زن، عرف و عادت ساكنان هر منطقه و وضع مالي مرد، است و در صورت نبود توافق میان زوجین در خصوص ميزان نفقه، دادگاه، میزان نفقه زن را تعیین می‌کند.

مردان چه وقت مي‌توانند از پرداخت نفقه زن خودداري کنند؟

پس از عقد ازدواج و زندگي زناشويي مرد مكلف به پرداخت نفقه زن می باشد به جز موارد زیر :

عدم تمکین زن:

زن در صورتي مستحق نفقه است كه از همسر خود تمكين( تمكين به معنی اطاعت زن از شوهر در اداي وظايف زوجيت، حسن معاشرت و سكونت در منزل شوهر است) کند و در صورت عدم تمکین زن بدون مانع مشروع مستحق نفقه نخواهد بود و ناشزه خواهد شد. (خانمی كه از همسرش اطاعت نکند، زن ناشزه گفته می‌شود)

ترك منزل زن و تعليق نفقه :

مرد موظف بوده در حد توان، منزلي مستقل و متناسب با شئونات زن فراهم کند، اگر اين منزل از جنبه شئونات اجتماعي مطابق حال زن باشد اما به سر بردن در آن منزل موجب شود كه احتمال آزار و اذيت زن برود، خروج وي از منزل «نشوز و عدم اطاعت» محسوب نمي‎شود و نفقه تا زمان برطرف شدن مشكل به وي تعلق خواهد گرفت.
ماده ۱۱۱۴ قانون مدني : زن بايد در منزلي كه شوهر تعيين مي‌كند سکونت کرده مگر آنكه اختيار تعيين منزل به زن داده شده باشد.

چگونگی مطالبه نفقه زن :

زني كه همسرش از پرداخت نفقه به وي خودداري مي‌كند، میتواند با طرح شکایت کیفری و یا دادخواست حقوقي مرد را به پرداخت نفقه محکوم کند و اگر مرد از پرداخت نفقه خودداري كند، به مجازات حبس محکوم می‌شود.

قابل توضیح می باشد نفقه مربوط به زمان حال از طريق شکایت كيفري قابل مطالبه و نفقه مربوط به گذشته با ارایه دادخواست حقوقي قابل پرداخت می باشد.

نحوه ارایه دادخواست نفقه :

چنانچه زني بخواهد نفقه ايام گذشته خود را طلب كند، فقط با ارایه دادخواست حقوقي مي‌تواند آن را دريافت کند. به این منظور، زوجه پس از خريد دو نسخه دادخواست، باید خواسته خود را در آنها قيد كند و چون دعواي نفقه مالي است به ميزان مبلغ مورد مطالبه، تمبر الصاق و آن را به دادگاه خانواده تقديم کند. وي مي‌تواند در دادخواست خود هزينه دادرسي را نيز مطالبه كند. در صورت عدم توانايي مرد به پرداخت نفقه يا اينكه به هيچ طريقی نتوان مرد را مجبور به پرداخت نفقه کرد، زن مي‌تواند دادخواست طلاق دهد.

جرم عدم پرداخت نفقه :

ماده ۶۴۲ قانون مجازات اسلامی هر كس با داشتن استطاعت مالي نفقه زن خود را در صورت تمكين ندهد يا از تأديه نفقه ساير اشخاص واجب‌النفقه امتناع کند، دادگاه او را از سه ماه و يك روز تا پنج ماه حبس محكوم می‌کند.

نفقه از جمله جرایم مستمر به شمار مي‌رود؛ يعني در صورت عدم پرداخت، به دفعات قابل شكايت كيفري است. به عنوان مثال، اگر نفقه آبان ماه پس از شكايت كيفري از شوهر اخذ شد اما او از پرداخت نفقه ماه بعد خودداري كرد، زن مي‌تواند مجدداً شكايت ترك انفاق را مطرح کند. به همين لحاظ «ترك انفاق» جرم مستمر محسوب شده و با گذشت شاكي، پرونده بسته مي‌شود.

نفقه در زمان نامزدی :

در دوران نامزدی نفقه‌ به زن تعلق نمي‌گيرد مگر اينكه زن برای شروع به زندگي اعلام آمادگي كرده باشد اما مرد از بردن همسرش به منزل مشترک خودداري کند كه در اين صورت زن مستحق دريافت نفقه خواهد بود. در چنین شرایطی، زوجه بايد بتواند ادعاي خود را ثابت کند يعني به نزديكترين مجتمع قضايي محل سكونت خود مراجعه، سه برگ اظهارنامه دريافت و آمادگي خود را اعلام کند يا اينكه چند نفر را به شهادت بگيرد و استشهاديه اي تنظيم کند.

نحوه پرداخت نفقه پس از طلاق :

در طلاق رجعي در زمان عده (سه ماه و ۱۰ روز پس از ثبت طلاق)، مرد بايد به همسرش نفقه بپردازد و اگر طلاق به لحاظ عدم تمكين و عدم اطاعت زوجه صادر شده باشد، نفقه‌اي به وي تعلق نمي‌گيرد. در طلاق بائن و در فسخ نكاح نيز نفقه‌اي به زن پرداخت نمي‌شود. بر اساس ماده ۱۱۰۹ قانون مدني، نفقه مطلقه رجعيه در زمان عده برعهده شوهر است مگر اينكه طلاق در حال نشوز واقع شده باشد اما اگر عده از جهت فسخ نكاح يا طلاق بائن باشد، زن حق نفقه ندارد؛ مگر در صورت حمل از شوهر خود كه در اين صورت تا زمان وضع حمل حق نفقه خواهد داشت.

نفقه زن در صورت غايب مفقودالاثر بودن زوج :

در اين خصوص زوجه به دادگاه مراجعه كرده و حاكم شرع نيز از اموال غايب به قدر نفقه زوجه، میزانی را تعیین خواهد کرد.

نفقه زن در عقد موقت :

در صورتي كه زني به عقد موقت مردي درآيد، نفقه به وي تعلق نمي‌گيرد مگر اينكه آنان توافق به پرداخت نفقه كرده باشند. در این خصوص قانونگذار در ماده ۱۱۱۳ قانون مدنی می‌گوید که در عقد انقطاع، زن حق نفقه ندارد مگر اينكه شرط شده يا آن كه عقد مبني بر آن جاري شده باشد.

نفقه زن شاغل :

در صورتی كه زن درآمد مستقلی داشته باشد مرد را از پرداخت نفقه معاف نمی‌كند ، چرا که پرداخت نفقه بر عهده مرد بوده و بايد آن را در حد استطاعت پرداخت کند.